तारा (Star) किन चम्किन्छ ?

रातको समयमा सफा आकाशतिर हेर्नुहोस् , तपाई ताराहरू चम्किरहेका देख्नुहुन्छ । झिम्झिम् गर्दै चम्किरहेका तारा देख्दा तपाई हामीलाई लाग्ने गर्छ - ताराहरू झिमझिमाउदा रहेछन् तर यथार्थमा त्यस्तो हुदैन । वास्तवमा हामीले देख्ने गरेको दृश्य तारा झिमझिमाएको नभई पृथ्वीको वायुमण्डलका कारण पैदा हुने प्रभावले गर्दा उत्पन्न दृश्य मात्र हो ।

 पृथ्वीको वायुमण्डलमा विभिन्न तहहरू हुन्छन् । प्रत्येक तहका वायु आ -आˆनै गतिमा र विभिन्न दिशामा फन्को मारिरहेका हुन्छन् । त्यसरी फन्को मारिरहेका वायुको तापक्रम पनि वायुमण्डलको तहैपिच्छे फरक फरक हुन्छन् । त्यसबाहेक प्रत्येक तहमा हुने वायुको घनत्व पनि तहपिच्छे नै फरक फरक हुन्छन् ।

हामीले राति आकाशमा देख्ने गरेका तारा पृथ्वीबाट करोडौँ अरबौँ माइल पर रहेका हुन्छन् । त्यति पर रहेका ताराहरूबाट निस्किएको प्रकाश हामीले वायुमण्डलका ती विभिन्न तहहरूबीचबाट हाम्रा नाङ्गो आाखाले देखिरहेका हुन्छौ । त्यसरी ताराबाट निस्किएको प्रकाश हाम्रो आाखासम्म आइपुग्दा पृथ्वीका चलायमान र फन्को मारिरहेका वायुको तहबीचबाट गुजि्रएर वायुमण्डलका विभिन्न तहहरूको वायुको गति र तापक्रमसागै ठाउ ठाउमा जथाभावी खुम्चिने गर्छ । त्यसले गर्दा सुदुर आकाशमा रहेका ताराहरू केही चलिरहेका छन् र चम्किरहेका छन् भन्ने भ्रम हाम्रो आाखालाई पर्न जान्छ । यसरी पृथ्वीको वायुमण्डलका कारण सिर्जना हुने भ्रमपूर्ण दृश्यका कारण हामीलाई आकाशमा रहेका ताराहरू झिम्झिम् गर्दै चम्किरहेको भान हुन्छ । अन्तरिक्षबाट हेर्दा भने ताराहरू झिम्झिमाएको देखिदैन , तिनीहरू स्थिर ढङ्गले चम्किरहेका देखिन्छन् । यसो हुनुको कारण अन्तरिक्षमा वायुमण्डल नहुनु नै हो ।